Football Coaching Articles
ทักษะทางจิตวิทยาสำหรับนักกีฬา
ก.ค.
ทักษะทางจิตวิทยาสำหรับนักกีฬา
Posted by psychechula
ถึงแม้ว่าหลาย ๆ คนจะยอมรับว่า “จิตวิทยา” มีความสำคัญต่อนักกีฬาและการแข่งขันกีฬา แต่ก็อาจไม่เข้าใจว่า ที่ว่าสำคัญนั้นมันสำคัญอย่างไร และแท้จริงแล้วจิตวิทยามีอะไรบ้างที่จะช่วยให้นักกีฬาประสบความสำเร็จและมีคุณภาพชีวิตที่ดีไปด้วยกัน
ครั้งนี้เราจะมาคุยกันเรื่อง “ทักษะทางจิตวิทยา” (mental skill) สำหรับนักกีฬาครับ
เมื่อพูดถึงกีฬาและการฝึกซ้อมกีฬาแล้ว การเรียนรู้และเพิ่มพูนทักษะทางกีฬา (sport skill) และความเข้าใจในเกมการแข่งขัน รวมทั้งการพัฒนาหรือรักษาสภาพร่างกายของตัวเอง ถือเป็นเรื่องปกติที่นักกีฬาทำอยู่ตลอดเวลาเพื่อเตรียมตัวสำหรับการแข่งขัน
ถึงแม้ว่านักกีฬาและโค้ชจะยอมรับว่า “จิตใจ” มีผลต่อการแข่งขันก็ตาม แต่มีเพียงบางคนที่จะรู้จักทักษะทางจิตวิทยา และอาจมีน้อยคนที่จะ “เรียนรู้และฝึกซ้อม” ทักษะทางจิตวิทยา ควบคู่กับทักษะทางกีฬา
ทักษะทางจิตวิทยาสำหรับนักกีฬามีหลากหลายครับ ไม่ได้เป็นแค่ทักษะสำหรับการแข่งขันเท่านั้น แต่เป็นทักษะสำหรับหลาย ๆ มิติของชีวิตนักกีฬาทีเดียว ตั้งแต่การฝึกซ้อม การแข่งขัน การใช้ชีวิตประจำวัน ไปจนถึงการปรับตัวเมื่อถึงเวลาเลิกอาชีพนักกีฬา
นักจิตวิทยาได้จัดกลุ่มทักษะทางจิตวิทยาเป็น 4 กลุ่ม คือ
- ทักษะพื้นฐาน
- ทักษะที่จะช่วยพัฒนาทักษะทางกีฬา
- ทักษะที่จะช่วยให้นักกีฬาได้พัฒนาตัวเอง และ
- ทักษะการทำงานเป็นทีม
งานของนักจิตวิทยาในเรื่องนี้ คือ การช่วยให้นักกีฬาได้เรียนรู้ พัฒนา และฝึกฝน ทักษะทางจิตวิทยาเหล่านี้ เพื่อที่จะประสบความสำเร็จในการแข่งขัน พร้อมทั้งมีคุณภาพชีวิตที่ดี ยิ่งไปกว่านั้น นักกีฬาหลาย ๆ คนเมื่อพัฒนาทักษะทางจิตวิทยาในกิจกรรมกีฬาแล้ว ยังสามารถนำทักษะเหล่านั้นมาใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวันอื่น ๆ ได้ เช่น การเรียน การทำงาน ฯลฯ
มาดูกันครับว่า ทักษะทางจิตวิทยาแต่ละกลุ่มนั้น มีอะไรบ้าง และจะมีประโยชน์อย่างไรบ้าง
ทักษะพื้นฐาน
ทักษะพื้นฐาน (foundation skill) เป็นทักษะทางจิตวิทยาที่นักกีฬาและโค้ชทุกคนพึงมี ไม่ว่าจะเล่นกีฬาอะไร หรือลงแข่งขันในระดับอะไร ตัวอย่างของทักษะพื้นฐาน เช่น การสร้างแรงจูงใจมุ่งความเป็นเลิศ (achievement drive) ที่จะช่วยให้นักกีฬาทุ่มเทฝึกซ้อมทำงานหนัก และสามารถบริหารชีวิตของตัวเองให้จดจ่ออยู่กับการพัฒนาทักษะทางกีฬาของตัวเอง ไม่ออกนอกลู่นอกทาง นักกีฬาอาจต้องเรียนรู้เกี่ยวกับการตั้งเป้าหมาย การบริหารเวลาและการจัดลำดับความสำคัญ การวางแผน การวางกลยุทธ์ (สำหรับชีวิตประจำวัน) เพื่อพัฒนาทักษะการสร้างแรงจูงใจมุ่งความเป็นเลิศ ทักษะพื้นฐานอื่น ๆ เช่น การตระหนักรู้ตัว (self-awareness) การคิดให้เป็นประโยชน์ (productive thinking) การสร้างความมั่นใจให้ตัวเอง (self-confidence) เป็นต้น
ทักษะที่จะช่วยพัฒนาทักษะทางกีฬา
ทักษะกลุ่มที่จะช่วยให้นักกีฬาพัฒนาทักษะทางกีฬา (performance skill) นี้ เป็นทักษะที่เมื่อนักกีฬาเรียนรู้และฝึกฝนแล้ว จะช่วยให้นักกีฬาพัฒนาทักษะทางกีฬาได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพมากขึ้น รวมทั้งสามารถรีดเค้นผลงานในการแข่งขันได้ถึงระดับสูงสุด ทักษะกลุ่มนี้ เช่น ทักษะที่เกี่ยวกับกระบวนการทางปัญญาและการรับรู้ (perceptual-cognitive skill) ที่จะช่วยให้นักกีฬาสามารถ “เลือก” ประมวลข้อมูลที่สำคัญในการแข่งขัน และ “ตัด” ข้อมูลอื่น ๆ ที่ไม่จำเป็นออกไป อีกทักษะหนึ่งที่เกี่ยวข้องกัน คือ การจดจ่ออยู่กับงานตรงหน้า (attentional focus) หรือการสร้างสมาธิ นอกจากนั้น การกำกับอารมณ์และการบริหารพลังงาน (energy management) ยังเป็นอีกทักษะที่จำเป็นมากสำหรับการแข่งขัน เพราะการแข่งขันเป็นกิจกรรมที่กระตุ้นให้เกิดอารมณ์รุนแรง ทั้งอารมณ์ทางบวกและอารมณ์ทางลบ นักกีฬาที่มีทักษะการกำกับอารมณ์และการบริหารพลังงานที่ดีนั้น จะสามารถกำหนดอารมณ์ของตัวเองให้อยู่ในสภาพที่พร้อมสำหรับการแข่งขันได้อย่างสม่ำเสมอ
ทักษะที่จะช่วยให้นักกีฬาพัฒนาตัวเอง
ทักษะที่จะช่วยให้นักกีฬาพัฒนาตัวเอง (personal development skill) เป็นเครื่องมือที่จะช่วยให้นักกีฬาจัดการกับความท้าทายต่าง ๆ ในชีวิต ซึ่งอาจไม่เกี่ยวข้องกับการฝึกซ้อมและการแข่งขันโดยตรง ยกตัวอย่างเช่น สำหรับนักกีฬาที่อยู่ในช่วงวัยเด็กหรือวัยรุ่น ซึ่งเป็นช่วงวัยที่กำลังหา “อัตลักษณ์” ของตัวเอง การเล่นกีฬาอาจช่วยพัฒนาทักษะที่เด็ก ๆ และวัยรุ่นจะแสวงหาและพัฒนาอัตลักษณ์หรือความเป็นตัวตนของพวกเขาได้ (identity achievement) นอกจากนั้น ไม่ว่าจะเป็นการแข่งขันระดับใด การจัดการกับความคาดหวังของทั้งตนเองและผู้คนรอบข้าง รวมทั้งความสามารถที่จะรู้ว่าเมื่อประสบปัญหาหรือความยากลำบากแล้วจะหันหน้าไปขอความช่วยเหลือจากใครก็เป็นสิ่งที่สำคัญ ซึ่งทั้งหมดนี้ขึ้นอยู่กับว่านักกีฬาคนนั้นมีทักษะที่จะช่วยสร้างความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล (interpersonal competence) หรือไม่
ทักษะการทำงานเป็นทีม
ทักษะทางจิตวิทยาที่สำคัญอีกกลุ่มหนึ่ง คือ ทักษะการทำงานเป็นทีม (team skill) ไม่ว่าจะเล่นกีฬาที่ต้องแข่งขันเป็นทีมหรือไม่ นักกีฬาทุกคนอาจต้องทำงานร่วมกับโค้ช เพื่อนร่วมทีม นักกายภาพบำบัด หรือบุคคลอื่น ๆ อีกมากมาย ดังนั้น ทักษะการทำงานเป็นทีม เช่น การสื่อสาร (communication) ภาวะผู้นำ (leadership) การสร้างความมั่นใจให้กับทีม (team confidence) รวมถึงการสร้างความกลมเกลียวภายในทีม (cohesion) ย่อมเป็นทักษะที่สำคัญ ถ้านักกีฬาขาดทักษะเหล่านี้ ถึงแม้ว่าจะเล่นกีฬาที่แข่งขันคนเดียวก็ตาม ก็จะไม่สามารถทำงานร่วมกับผู้อื่น (รวมทั้งนักจิตวิทยาด้วยในบางกรณี) ซึ่งจะช่วยสนับสนุนให้นักกีฬาคนนั้นทำผลงานที่ยอดเยี่ยมได้
ท้ายสุดแล้ว อย่าลืมว่าทักษะทางจิตวิทยาเหล่านี้ คือ “ทักษะ” ที่นักกีฬาจะต้องเรียนรู้และฝึกฝน ไม่ต่างอะไรกับทักษะทางกีฬา บางทักษะอาจเรียนรู้ได้จากการฝึกซ้อมทักษะทางกีฬาทั่ว ๆ ไป แต่บางทักษะก็จำเป็นต้องมีการจัดสิ่งแวดล้อม ประสบการณ์ รวมทั้งการให้ผลป้อนกลับ (feedback) อย่างเหมาะสม การเรียนรู้จึงจะเกิดขึ้นได้ดี
บทความวิชาการ โดย
อาจารย์สักกพัฒน์ งามเอก
คณะจิตวิทยา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
กระดานโค้ช กระดานวางแผน แฟ้มวางแผน กระดานขึ้นเกมส์ โค้ชชิ่งบอร์ด กรวยฝึกซ้อม กรวยซ้อมบอล กรวยมัลติ กรวยรู กรวยปากแตร สปีดริง มาร์คเกอร์ดิช มาร์คเกอร์มัลติ มาร์คเกอร์ซิลิโคน มาร์เกอร์โดม มาร์กเกอร์ซิลิโคน ทีมเทรนเนอร์ โดมเทรนเนอร์ รั้วกระโดด รั้วกระโดดสปีด เสาสไลด์ เสาสลาลม ฐานน้ำ ฐานสปริง กระเป๋าลูกฟุตบอล สปีดแลดเดอร์ บันไดลิง Speed ladder โกลช้อต Goal Shot โกลซ้อมยิงประตู โกลชู้ตเตอร์ โกลป้อบอัพ พาสซิ่งแอ๊ส เสาโค้ง นกหวีดโค้ช นกหวีดผู้ฝึกสอน นกหวีดผู้ตัดสิน ยางรองกัด Fox40 Fox80 Molten Dolfin กำแพงหุ่น กำแพงฟรีคิก กำแพงล้มลุก กำแพงคน รีบาวเดอร์ Rebound ball ตาข่ายสะท้อนลูกบอล ร่มสปีด พาราชู้ต Speed parashoot รีเฟล็กบอล Reflex-ball ลูกเด้งฝึกประตู รีแอ็คชั่นบอล Reaction Ball ตาข่ายประตู 5 คน 7 คน 11 คน ชุดฝึกกล้ามเนื้อ ชุดฝึกความต้านทาน ยางยืดฝึกแรงต้าน ยางยืดฝึกกล้ามเนื้อ เข็มขัดฝึกสปีด เข็มขัดมาร์คเกอร์ อุปกรณ์ผู้ตัดสิน อุปกรณ์สนาม ป้ายเปลี่ยนตัวนักกีฬา เสามุมธง ชุดมุมธง ชุดใบเหลือง-แดง ธงไลน์แมน ธงผู้ช่วยผู้ตัดสิน เหรียญเสี่ยงแดน เหรียญผู้ตัดสิน กระเป๋าใส่นกหวีด กระเป๋าผู้ตัดสิน เกจวัดลม ฺBarometer เครื่องวัดแรงดันฟุตบอล สูบลูกบอล สูบพกพา เข็มสูบบอล สูบพกพาไฟฟ้า นาฬิกาจับเวลา ลูกฟุตบอลฝึกซ้อม ลูกฟุตบอลเด็ก ตะกร้าสนาม ตะกร้าน้ำดื่ม ตะกร้าใส่ขวดน้ำ เสื้อกั๊กฝึกซ้อม เสื้อเอี๊ยมฝึกซ้อม เสื้อกล้ามฝึกซ้อม ปลอกแขนกัปตันทีม อุปกรณ์ซ้อมบอล อุปกรณ์ซ้อมฟุตบอล อุปกรณ์ซ้อมกีฬา พาวเวอร์สเลด รถเก็บลูกบอล รถเข็นลูกบอล สนับเข่า สายรัดสะบ้าเข้า สายรัดเข่า ลูกแบด ลูกแบดมินตัน สปีดคางหมู สปีดหกเหลี่ยม บอลโยคะ ลูกบอลโยคะ รถตีเส้นสนาม ผ้าล็อก เทปล็อก อันเดอร์แรป เทปโฟม ทีมเทรนเนอร์ เชือกกระโดด เมดิเชี่ยนบอล ยางฟิตเนส พาวเวอร์สเลด สปีดคางหมู สปีดหกเหลี่ยม สปีดแปดเหลี่ยม bulagarian bag ถุงน้ำหนัก เทปวัดระยะสนาม บาลานซ์เพลท บาลานซ์ดิช ตาข่ายประตูหกเหลี่ยม ชุดฝึกซ้อมฟุตบอล อุกรณ์ซ้อมบอล โฟมโรลเลอร์ โฟมนวดตัว ป้ายเปลี่ยนตัวดิจิตอล ป้ายกรรมการดิจิตอล ป้ายเปลี่ยนตัวไฟฟ้า โกลหนู โกลมินิ ลูกบอลน้ำหนัก เชือกสะบัด เชือกฟิตเนส กล่องวัดความอ่อนตัว
